بررسی رویکردهای حاکم بر آموزش خواندن در پایه اوّل مدارس ابتدایی دخترانه شهر یزد

پژوهش حاضر با هدف بررسی رویکردهای حاکم بر آموزش خواندن در پایه اول ابتدایی مدارس دخترانه شهرستان یزد به انجام رسیده است. رویکرد «کل زبان» (whole language) در برابر رویکرد «تحلیلی» (analytic) مبنای بررسی و قضاوت را تشکیل می دادند. با توجه به ماهیت جستجوگر و قضاوتی تحقیق، از مثلث سازی سه روش استفاده گردید. باورهای نظری معلمان، عملکرد آنها در کلاس درس و بررسی تحلیلی محتوای آموزشی سه بعد مثلث سازی را تشکیل دادند. پرسشنامه و چک لیست ساخته شده توسط پژوهشگر مبنای بررسی باورها و عملکرد کلاسی معلمان قرار گرفت و اطلاعات کمی به دست آمده با استفاده از آزمون خی دو، جدول توافقی و ضریب همبستگی فی مورد تحلیل قرار گرفتند. مواد آموزشی با استفاده از تحلیل کیفی محتوی بررسی شدند. یافته ها در هر سه بعد مورد مطالعه، حکایت از حاکمیت رویکرد تحلیلی داشته اند. همبستگی قوی (72/0، 01/0 > p) میان باورهای معلمین و عملکرد کلاسی آنها و همسویی این یافته ها با تحلیل کیفی محتوی مشاهده می شود. بررسی مجموعه نتایج به روشنی حاکمیت رویکرد تحلیلی را نشان می دهد. هر چند تکرار پژوهش در دیگر جمعیتهای آموزشی کشور ضروری است لیکن، شفافیت و کیفیت یافته ها حکایت از آن دارد که به ظن قوی رویکرد تحلیلی رویکرد حاکم در سطح کشور را تشکیل می دهد. در صورت تایید یافته ها توسط دیگر پژوهشها در کشور وضعیت موجود حاکم بودن رویکرد تحلیلی در آموزش خواندن را می توان از عوامل موثر بر مشکلات گسترده موجود در زمینه انگیزه پایین و کیفیت ضعیف خواندن در سطح کشور دانست. نتیجه عمومی پژوهش با ادعای برنامه ریزان در خصوص حاکم دانستن رویکرد کل گرا همخوانی ندارد. این موضوع و ناچیز بودن حجم پژوهشهای انجام شده در این زمینه در سطح کشور می تواند حکایت از درک نسبتا ناروشن از مفهوم رویکرد کل گرا و محدود دیدن آن در برداشتی نسبتا سطحی از رویکرد «کل کلمه» داشته باشد. با توجه به اهمیت شفاف سازی مبانی نظری برای هرگونه بهبود و ایجاد تحول در آموزش خواندن، تحقیقات گسترده تر، با استفاده از ابزارهای متنوع و در سطح دیگر استانهای کشور پیشنهاد می گردد. همچنین مطالعه عمیقتر و ترویج بررسی ها در خصوص رویکرد کل گرا به عنوان رویکرد مبتنی بر نظریه رشد زبان و نظریات ساختن گرایانه در یادگیری ضروری به نظر می رسد. کلمات کلیدی: رویکردهای آموزش خواندن، رویکرد کل گرا، رویکرد تحلیلی، نظام آموزش و پرورش، دوره ابتدایی